شناخت هنر و ابزار قلمزنی نقره

شناخت هنر و ابزار قلمزنی نقره یکی از راه های بررسی این آثار و معرفی آن به جهانیان است. قلمزنی بر روی نقره قدمتی دیرینه دارد.

شناخت هنر و ابزار قلم زنی نقره

قلمزنی بر روی نقره یکی از هنرهای منحصر به فرد در صنایع دستی ایران می باشد. شناخت هنر و ابزار قلم زنی نقره یکی از راه های بررسی این آثار و معرفی آن به جهانیان است. قلمزنی بر روی نقره قدمتی دیرینه دارد، که کشف آثار مختلف در ایران آن را به اثبات رسانده است.

ابزار قلمزنی نقره ملزوماتی است که برای تهیه آثاری از جمله گلدان نقره، جام تزیینی، تابلوهای نقره و… مورد استفاده قرار می گیرد. بدون این ابزار آلات که طی سالیان دراز دستخوش تغییراتی با توجه به نیاز و ذوق و سلیقه هنرمندان شده، نمی توان به خلق این آثار پرداخت. در همین ابتدای مقاله بدانید که ابزار قلم زنی نقره با ابزار قلمزنی طلا، ابزار قلمزنی برنج و ابزار قلمزنی مس مشابه است. همچنین می توانید برای آشنایی با ابزار قلم زنی مس از طریق دکمه زیر، مقاله مربوطه را مطالعه کنید.

ابزار قلم زنی مس

اگر بخواهیم به شناخت این هنر بپردازیم، ابتدا باید تعریف درستی از آن داشته باشیم. هنر قلمزنی بر روی نقره شامل کنده کاری و برجسته کاری نقوش مختلف بر روی فلز نقره است. این نقوش نیز با توجه به گذر زمان و دگرگونی های فرهنگی و مذهبی دستخوش تغییرات زیادی شده، تا به دست ما رسیده است. قلمزنی بر روی نقره را می توان با توجه به آثار بدست آمده، متعلق به هزاران سال پیش از میلاد دانست.

هنر قلمزنی بر روی نقره با استفاده از ابزار قلمزنی نقره بر روی این فلز چکش خوار خلق می شود. امروزه این هنر مورد توجه بسیاری از علاقه مندان و هنرجویان می باشد، که برای یادگیری آن به گذراندن دوره های آموزشی مشغول هستند. با توجه به اینکه نقره فلزی گران قیمت نسبت به مس و سایر آلیاژها است، استفاده از آن را برای افراد مبتدی توصیه نمی کنیم. هنرمندان قلمزنی در حال حاضر در شهرهایی چون شیراز، تبریز، اصفهان و تهران در حال فعالیت و آموزش می باشند.

معرفی ابزار قلمزنی نقره

ابزار قلمزنی نقره در طی سالیان متمادی دچار تغییرات و ابداعاتی شده است، تا تمامی نیازهای هنرمندان را برطرف کند. این هنر دارای طرح های زیادی در نقوش است، که با توجه به آن دارای ابزارهای تولیدی بسیاری است. با توجه به سبک نقوش انتخاب شده، هر کدام از ابزار قلمزنی نقره، نقش خاصی را ایفا می کنند. قبل از هر اقدامی، نیاز به وسایلی دارید که دارا بودن آن ها الزامی است، این ابزار و وسایل آماده سازی عبارتند از:

• ظرف قیر
• انبر
• هسوم
• منبع حرارتی برای ذوب کردن قیر
• دستکش و کفش مخصوص
• ماسک مخصوص

ابزار قلمزنی نقره از تنوع بالایی برخوردار است و همیشه باید هنگام کار در دسترس هنرمندان قرار گیرد. ابزار قلم زنی نقره عبارت است از:

• انواع چکش های مخصوص که دارای سه مدل هستند. چکش پلاستیکی که برای صاف کردن برجستگی های ظرف مورد استفاده قرار می گیرد. چکش سنگین که از دو بخش سر و دسته چوبی تشکیل شده و چکش سبک که دارای وزن حدودی 200 گرم بوده و با توجه به سلیقه هنرمند، کوتاه و یا بلند ساخته می شود. چکش سبک از سه بخش سر، میله و دسته تشکیل می شود.
• پرگار فلزی دارای دو مدل، دو سر صاف و مدل دیگر یک سر صاف و یک سر کج می باشد. از مدل اول برای تقسیم بندی کار و قوس زدن استفاده می شود. از نوع دوم آن نیز برای قلمزنی بر روی ظروف حجمی استفاده می کنیم.
• انواع قلم که هر کدام از آنها برای ایجاد نقوش خاص به کار می روند. انواع قلم عبارتند از قلم برش، آجدار و پرداز، که برای ایجاد فرورفتگی و یا برجسته کاری از آن ها استفاده می شود.
• کیسه گرده و یا دوده که در برخی موارد از رنگ سیاه هم استفاده می شود. این مواد برای سیاه کاری بر روی نقره مورد استفاده قرار می گیرد.
• زیر سری برای ظرف نقره
• تسمه چرمی برای ثابت نگه داشتن ظرف به میز کار
• مشعل برای گرم کردن قیر و همچنین انعطاف دادن به نقره
• میز کار و کنده ای متناسب با حجم کار که از جنس چوب است.
• مصالحی چون گچ، اسید، روغن، چسب کاغذی، نفت و مواد پوستی که در حین قلمزنی استفاده می شود.
• دستگاه پولیش که دارای دو نوع سری فرچه و نمدی است، سنباده و سوهان که هنگام پرداخت قلمزنی نقره از آنها استفاده می شود.

روش کار با ابزار قلمزنی نقره

روش کار به این صورت است که قبل از هر کاری ظرف مورد نظر ساخته شده و پس از آن به کارگاه قلمزنی منتقل می شود. ابزار قلمزنی نقره در این کارگاه مورد استفاده قرار می گیرد. هنرمندان ابتدا طرح مورد نظر خود را به صورت ذهنی بر روی ظرف مجسم می کنند و پس از آن نقشه کامل را بر روی ظرف پیاده می کنند. برخی از هنرمندان نیز با طرح ذهنی خود و بدون استفاده از الگو شروع به کار می کنند.

ابزار قلمزنی نقره با توجه به طرح مورد نظر هنرمندان قلمزنی انتخاب می شود. بسیاری از این ابزارها توسط صنعتگران ساخته می شوند، تا پاسخگوی نیاز آن ها باشند. پس از اتمام کار نیز آن را مجددا به کارگاه انتقال می دهند. بیان این نکته الزامی است که قلمزنی فرآورده های نقره دارای دو مرحله بوده و به طبع در دو کارگاه انجام می شود. کارگاه اول را کارگاه ساخت و کارگاه دوم را کارگاه قلمزنی گویند.

سبک های مختلف در هنر قلم زنی

هنر قلمزنی دارای سبک های متفاوتی است که با توجه به آن از ابزار قلمزنی نقره استفاده می شود. سبک های هنر قلمزنی عبارتند از:

• سبک برجسته کاری
• سبک ریزه کاری
• سبک مشبک
• سبک عکسی
• سبک قلم گیری
• سبک نیم برجسته یا منبت

کلام آخر…

هنر قلمزنی بر روی نقره دارای سبک های مختلف در نقوش، روش کار و همچنین استفاده از ابزار قلمزنی نقره می باشد. هنرمندان این آثار طی گذراندن دوره های مختلف، زیر نظر اساتید برجسته می توانند به مهارت کافی در پیاده کردن نقوش بر روی ظروف نقره دست پیدا کنند.

توجه داشته باشید که ابزار قلم زنی نقره با سایر ابزارهای به کار برده شده در قلم زنی فلز، مشترک می باشند. بنابراین صنعت کار باید تمام توجه خود را بر روی پیاده سازی طرح بر روی ظروف منعطف کند. ظرافت و زیبایی در این هنر یکی از شاخصه های بسیار مهم است که باعث شده، ظروف قلم کاری شهرت جهانی پیدا کند. به همین دلیل صنعت قلمزنی جایگاه ویژه ای در صنایع دستی ایران دارد.