معرفی برترین اساتید قلمزنی ایران

استاد قلم زنی | اسپادانا قلم

در این مقاله توضیح مختصری درباره قلم زنی ارائه شده است و سپس به معرفی اساتید قلمزنی ایران پرداخته ایم.

اساتید قلم زنی ایران

در این مقاله با معرفی بهترین اساتید قلمزنی ایران همراه شما هستیم. قلمزنی در ایران تاریخی چند صد ساله دارد.در هر عصر اساتید قلمزنی ایران برگی به کتاب فرهنگ و هنر این مرز و بوم افزوده اند.

اصفهان قطب این هنر در ایران است و اساتید قلمزنی ایران بیشتر در این شهر سکونت دارند. هر چند سایر شهر ها نیز با هنر قلم زنی بیگانه نیستند. شهرهایی چون تهران، کرمان، کرمانشاه و شیراز از جمله شهرهای فعال در زمینه قلم زنی حال حاضر ایران هستند.

قلم زنی را هنر تزئین و کندن نقوش برروی اشیاء فلزی میدانند، همچنین قلمزنی یکی از قدیمی ترین هنرهای ایرانی است. این هنر عموما روی فلزاتی همچون طلا، نقره، برنج و مس انجام میگیرد. قلمزنی دارای سه سبک متفاوت است که آنها را تحت عنوان سبک شیراز، سبک تبریز و سبک اصفهان میشناسند. در قلم زنی گاه به کندن نقش و نگارهای بسیار زیبا برروی فلز روی میاورند و گاه آیات قرآنی را برروی ظرف و تابلو ها حک میکنند.

اساتید قلمزنی ایران | اسپادانا قلم
اساتید قلمزنی ایران | اسپادانا قلم

اساتید قلمزنی ایران در قرن حاضر

استاد حسن خواجه شیرانی یکی از معروفترین اساتید قلمزنی ایران

ایران ما در قرن معاصر هم اساتید قلمزنی چیره دستی داشته و دارد. یکی از آن ها، استاد حسن خواجه شیرانی است. استاد شیرانی متولد سال 1305 و اهل اصفهان است. ایشان از سن هشت سالگی و پس از دست دادن والدین خود شروع به کار و یادگیری قلمزنی کرد. استاد شیرانی در محضر اساتید بزرگی چون دهنوی، اشرف زاده و صنایع پسند این هنر را فرا گرفت.

وی به مدت هشت سال به قلم زنی و ساخت در سَمتِ قبله بارگاه امام حسین علیه السلام پرداخت. پس از یک سال از اتمام کارش بازهم عازم عراق شد و این بار به قلم زنی در ضریح موسی بن جعفر (ع)، و ضریح های حضرت ابوالفضل (ع) و حضرت علی بن ابوطالب (ع) پرداخت. استاد خواجه شیرانی در سال 1341 به ایران بازگشت. و در کارگاه قلم زنی اداره هنرهای زیبا در تهران به کار مشغول شد. پس از 22 سال به وظیفه سرپرستی کارگاه قلم زنی و نقره سازی را برعهده گرفت و در سال 1373 بازنشسته شد. سپس تا سال 1380 در مرکز هنرهای سنتی میراث فرهنگی، به قلم زنی اشتغال داشت.

استاد محمدتقی ذوفن

اساتید قلمزنی ایران در هر دوره ای شکوه و عظمت این هنر اصیل ایرانی را بیشتر کرده اند. استاد  محمدتقی ذوفن از جمله مشهورترین اساتید قلم زنی معاصر است. وی متولد سال 1372 هجری شمسی در ایران است. ایشان از سن 12 سالگی به یادگیری قلمزنی نزد استاد  حاج حسن‌علی جندقیان پرداختند. وی معتقد بود که هنر قلمزنی از دیرباز در میان ایرانیان رواج داشته و در دوره صفویه به اوج خود رسیده و شکوفا گردیده است.

استاد ذوفن تلاش زیادی در راستای اعتلای این هنر به کار بست و سعی در زنده نمودن طرح ها و تکنیک های قلم زنی پیش از اسلام و زمان هخامنشیان داشت و تا اندازه زیادی هم موفق بود. ایشان شاگردان زیادی داشتند و در آموزش شگردها و ریزه کاری های هنری به آن ها به هیچ وجه کوتاهی نمیکردند؛ تا جایی که منزل خود را به محلی برای آموزش هنر قلمزنی تبدیل نمود.  استاد ذوفن در پنجم بهمن ماه سال 1357 چشم از جهان فرو بست و در تخت فولاد، جنوب تکیه فیض به خاک سپرده شد.

اساتید قلم زنی ایران | اسپادانا قلم
اساتید قلم زنی ایران | اسپادانا قلم

استاد محمود دهنوی

این استاد قلم زنی در سال 1305 در اصفهان متولد شد. ایشان پس از آن که تحصیلات ابتدایی را گذراند به مدت سه سال زیر نظر استاد کریم عتیقه چی به یادگیری هنر قلمزنی پرداخت. در ابتدا بوم های فلزی او از جنس مفرغ، ورشو و برنج بودند. اما پس از مدتی زیر نظر استاد رضا نایب پور به کار روی اجسامی از جنس نقره پرداخت. ایشان در سال 1234 پس از مهاجرت به تهران به فعالیت در مرکز قلمزنی اداره کل هنرهای زیبا پرداخت و مدیریت این مرکز را به مدت 26 سال برعهده داشت.

دهنوی یکی از اساتید قلمزنی ایران است که به مطالعه نقش ها و طرح های ایرانی در ادوار گوناگون تاریخی پرداخت و سعی در احیای قلمزنی گذشته ایران داشت.

استاد علی اکبر عین القضایی

یکی دیگر از اساتید قلمزنی ایران علی اکبر عین القضایی است که در سال 1289 در کرمانشاه متولد شد. ایشان را میتوان آخرین قلمزن های باتجربه و ماهر کرمانشاه دانست. این استاد قلم زنی از کودکی نزد استاد حبیب الله خان سیم نگار به یادگیری هنر قلم زنی پرداخت. همچنین مدتی از محضر استاد میرزا ابوالقاسم معتمدی بهره برد. ایشان در طول عمر خود در چندین نمایشگاه داخلی و خارجی شرکت کرد. همچنین تابلوهای قلمزنی شده بسیار زیبایی برای هدیه به اماکن متبرکه مثل حرم حضرت زینب سلام الله علیها و حرم امام حسین علیه السلام ساخت.

اساتید قلمزنی ایران | اسپادانا قلم
اساتید قلمزنی ایران | اسپادانا قلم

اساتید قلمزنی ایران در ادوار گذشته

یکی از قلم زنان اصفهانی، حمید بن محمودالاصفهان است که به هنر اسطرلاب سازی اشتغال داشت. او روی اسطرلاب هایی که میساخت با استفاده از هنر قلم زنی، نقش و نگارهای زیبایی ایجاد میکرد. . وی در نیمه قرن ششم هجری میزیست. از دیگر قلم زنان و اسطرلاب سازان در قرن ششم هجری میتوان به هیبت الله ابن الحسین اصفهانی، یونس بن الحسین و استاد ابوالفرج عیسی پسر هیبت الله اشاره کرد.

بختیار ابن معزالدین، استاد قلم زنی مشهوریست، که در قرن چهارم هجری میزیست. وی در قلم زنی فلز بسیار چیره دست بود. یکی از معروف ترین آثار او تنگی از جنس طلاست که با ظرافت و زیبایی هر چه تمام تر قلمزنی شده است. این اثر هم اکنون در موزه فریر واشنگتن -در آمریکا- نگهداری میشود.

یکی دیگر از اساتید قلمزنی ایران جعفربن محمد علی است که در سالهای 577 یا 579 هجری قمری به ساخت یک جای عود پرداخت. این عودسوز به محمد گلاب فروش داده شد. روی این اثر نام سازنده و صاحب آن درج شده است.

محمودبن محمدبن محمد هروی سازنده یک ابریق از جنس برنج است. که روی آن نقوشی از نقره و مس حک شده است. این سازه در سال 577 هجری قمری در هرات ساخته شده است.

هرچند بیشتر قلمزنانی که در این بخش به آن ها اشاره شد در قرن ششم هجری میزیستند اما قلم زنی از دیرباز و دوره هخامنشیان در میان ایرانیان رواج داشته است.

در پایان امیدواریم مقاله “معرفی برترین اساتید قلمزنی ایران” برای شما مفید واقع شده باشید و بیش از پیش با اساتید نام آور این مرز و بوم آشنا شده باشید.