شناخت هنر و ابزار قلمزنی طلا

شناخت هنر و ابزار قلمزنی طلا به ارائه اطلاعاتی در جهت معرفی این صنعت مهم در صنایع دستی ایران می پردازد.

شناخت هنر و ابزار قلم زنی طلا

شناخت هنر و ابزار قلمزنی طلا به ارائه اطلاعاتی در جهت معرفی این صنعت مهم در صنایع دستی ایران می پردازد. برای شناخت بیشتر آن نیاز به تعریفی دقیق از هنر قلمزنی داریم، تا بهتر به بررسی آن بپردازیم. هنر قلمزنی به توانایی کندن و تزیین طرح های مختلف بر روی ظروف و یا زیورآلات فلزی اطلاق می شود.

فلز طلا چکش خوار بوده و به راحتی می توان طرح مورد نظر را بر روی آن طراحی و قلمزنی کرد. بسیاری از ظروف و زیور آلات طلا قلم کاری شده، با استفاده از ابزار قلم زنی طلا ساخته می شوند. با توجه به قدمت این هنر در ایران و دوام آن شاهد نمونه های بسیار زیادی در اکتشافات مختلف در ایران هستیم. یکی از قدیمی ترین آن ها جام طلای حسنلو است، که به زیبایی و ظرافت نقوشی بر روی آن قلمزنی شده است.

بنابراین می توان قدمت قلمزنی در ایران را به هزاران سال پیش از میلاد نسبت داد. اما امروزه این هنر طرفداران بسیاری در اقصی نقاط دنیا دارد. به همین دلیل صنعتگران تصمیم گرفتند تا این محصولات ظریف و زیبا در صنایع دستی ایران را به کشورهای مختلف صادر کنند.

امروزه طلا به دلیل قیمت بالا کمتر به صورت ظرف ساخته و ارائه می شود، مگر اینکه شخصی  بخواهد ساخت آن را سفارش دهد. ابزار قلمزنی طلا در ساخت زیورآلات و ظروف تا حدودی تفاوت دارند. اما در ساخت هر کدام از آنها مواد و مصالح مشابهی نیاز است، که وجود آن ها ضرورت دارد. همانطور که میدانید ساخت زیورآلات دست ساز طلا از ظرافت بیشتری نسبت به سایر اکسسوری های قلمزنی برخوردار است. بنابراین از قلم های ظریف تری نیز در ساخت آنها استفاده می شود.

سبک های قلمزنی در صنایع دستی ایران

قلمزنی بر روی طلا به صورت تخصصی نیازمند ابزار قلمزنی طلا می باشد. هنر قلمزنی بر روی طلا را طلا سازی، کنده کاری، جواهر تراشی و… نیز می گویند. در ساخت جواهرات ظریف و یا اکسسوری های قیمتی طلا از نقوش خاصی استفاده می شود، که هر کدام از آن ها مربوط به مکتب و یا سبک خاصی از قلمزنی می باشد. سبک های قلمزنی طلا عبارتند از:

• سبک برجسته کاری
• سبک عکسی
• سبک منبت یا نیم برجسته
• سبک قلم گیری
• سبک مشبک
• سبک ریزه کاری

هنر قلمزنی از دیر باز در شهرهایی همچون اصفهان، شیراز، تبریز رایج بوده و در هر کدام از این شهرها مکتب خاص خود را به وجود آورده است. لازم به ذکر است که شیوه قلمزنی در هر مکتب مراحل خاص خود را دارد.

معرفی ابزار قلمزنی طلا

ابزار قلمزنی طلا دارای بخش های مختلفی است، که پیش از هر کاری ابتدا باید آن ها را آماده سازی کرد از جمله:

• ظرف قیر
• هسوم
• انبر
• منبع حرارتی برای ذوب کردن قیر
• ماسک و دستکش
• کفش مخصوص

به طور کلی ابزار قلمزنی طلا از وسایلی تشکیل می شود که در تمامی مراحل مورد استفاده قرار گرفته و کار را برای هنرمند راحت تر می کند. این ابزار آلات عبارتند از:

• انواع قلم های ساخت و ساز که در فلز طلا از ظرافت بیشتری نسبت به سایر آلیاژها برخوردار است. انواع قلم به صورت آجدار، برش و پرداز وجود دارند، مانند قلم نیم بر، سنبه و… این قلم ها با توجه به نقش مورد نظر صنعتگر انتخاب می شوند.
• انواع چکش از جمله چکش پلاستیکی که برای ساخت ظروف از آن استفاده می شود و برجستگی ها را صاف می کند. چکش سبک که با توجه به اسم آن باید طولانی مدت در دستان قلمکار باشد و او را خسته نکند. چکش سنگین که دارای دو بخش سر و دسته چوبی است، که در ساخت ظروف از آن استفاده می شود.
• زیر سری ظرف فلزی
• تسمه چرمی برای ساخت ظروف، که آن ها را به میز کار و یا کنده چوبی ثابت نگه می دارد.
• پرگار فلزی که برای ساخت ظروف از آن استفاده می شود و دارای دو مدل است. مدل دو سر صاف که برای قوس زدن و تقسیم بندی کار استفاده می شود. مدل یک سر صاف و یک سر کج که برای ظروف حجمی مورد استفاده قرار می گیرد.
• کنده چوبی بزرگ و یا میز کار
• مشعل
• کیسه گرده و یا دوده که برای سیاه کاری مورد استفاده قرار می گیرد و در برخی موارد نیز از رنگ سیاه استفاده می شود.
• دستگاه پولیش که دارای دو سر فرچه ای و نمدی است، سنباده و سوهان. از آن ها در مرحله پرداخت قلمزنی استفاده می شود.
• مواد و مصالح از جمله روغن، گچ، اسید، مقوا، چسب کاغذی، مواد پوستی، نفت که در حین کار مورد استفاده قرار می گیرند.

شیوه کار با استفاده از ابزار قلمزنی طلا

طلا یکی از آلیاژهای گران قیمت در ایران است، که از آن بیشتر در صنعت جواهرات استفاده می شود. به همین دلیل کار با ابزار قلمزنی طلا از ظرافت بیشتری برخوردار است. این ابزارها برای تولید نقش در ابعاد کوچک طراحی شده اند و انواع مختلفی دارند. هنرمندان قلمزنی با استفاده از قیر شیء را ثابت نگه داشته و با استفاده از ابزار قلمزنی طلا، نقوش مورد نظر را بر روی آن حکاکی و یا برجسته کاری می کنند. پس از آن شیء مورد نظر باید پرداخت شود، تا جلوه بصری خود را به نمایش بگذارد.

فرم این زیورآلات از قبل ساخته شده است، که پس از آن به کارگاه قلمزنی منتقل شده و زیر دست هنرمندان به زیبایی منقوش می شوند. این صنعت در ایران دارای طرفداران بسیار زیادی می باشد و هر روز به تعداد استادکاران آن افزوده می شود.

کلام آخر…

طلا از ارزش بالایی در بازار ایران برخوردار است. به همین خاطر قیمت بالایی دارد و بیشتر در ساخت زیورآلات از آن استفاده می شود. این زیورآلات زیبا در بسیاری از موارد با هنر قلمزنی مزین می شود، تا جلوه زیباتری به خود بگیرد. این هنر شهرت جهانی دارد و در ساخت آن از ابزار قلمزنی سایر فلزات استفاده می شود. البته با این تفاوت که ظرافت در این فلز حرف اول را می زند، بنابراین با کمی تفاوت در قلم ها مواجه هستیم. این قلم ها بسیار ظریف هستند، تا بتوانند نقوش را با دقت بالایی پیاده سازی کنند.

همانطور که می دانید ابزار قلم زنی برنج با ابزار قلمزنی برنج، ابزار قلمزنی نقره و ابزار قلمزنی مس مشابه است. همچنین ابزار قلم زنی نقره هم با دیگر فلزات مشابه است که برای خواندن مقاله مربوطه می توانید از دکمه زیر اقدام کنید.

ابزار قلم زنی برنج